گیج فشار

گیج فشار چیست؟ 

گیج فشار یا پرشر گیج (Pressure Gauge) یکی از پرکاربردترین ابزارهای اندازه‌گیری در صنایع مختلف است که برای نمایش میزان فشار سیالات (مایعات یا گازها) در خطوط، مخازن و تجهیزات استفاده می‌شود. گیج فشار، نقش کلیدی در ایمنی و کنترل فرآیندها دارد و خرابی یا تنظیم نادرست آن می‌تواند منجر به بروز خطرات جدی در سیستم شود.

کاربرد گیج فشار در صنایع مختلف

گیج فشار در صنایع نفت و گاز، پتروشیمی، نیروگاه‌ها، صنایع غذایی، تاسیسات ساختمانی، سیستم‌های تهویه (HVAC) و حتی تجهیزات خانگی مانند پمپ آب مورد استفاده قرار می‌گیرد. به کمک پرشر گیج می‌توان اطمینان حاصل کرد که فشار داخل سیستم در محدوده مجاز قرار دارد و عملکرد تجهیزات در شرایط ایمن ادامه دارد.

انواع گیج فشار (Pressure Gauge Types)

1️⃣ گیج فشار عقربه‌ای (Analog Pressure Gauge)

پرکاربردترین نوع گیج فشار است. این مدل با یک صفحه مدرج و عقربه مکانیکی فشار را نمایش می‌دهد. گیج عقربه‌ای معمولاً از طریق المان بوردون (Bourdon Tube) فشار را به حرکت مکانیکی تبدیل می‌کند.

2️⃣ گیج فشار دیجیتال (Digital Pressure Gauge)

گیج دیجیتال، نسل جدیدی از فشارسنج‌ها است که دقت بالا و نمایشگر دیجیتالی دارد. این مدل‌ها اغلب قابلیت ثبت داده، هشدار فشار بالا یا پایین و حتی اتصال به سیستم‌های کنترل PLC را دارند.

3️⃣ گیج تفاضلی (Differential Pressure Gauge)

برای اندازه‌گیری اختلاف فشار بین دو نقطه به کار می‌رود. این مدل در فیلترها، مبدل‌های حرارتی و سیستم‌های تهویه کاربرد زیادی دارد.

4️⃣ گیج فشار خلأ (Vacuum Gauge)

در سیستم‌هایی که فشار پایین‌تر از فشار اتمسفر است استفاده می‌شود و به آن گیج خلأ نیز می‌گویند.

ساختار و اجزای گیج فشار

گیج فشار معمولاً از چند بخش اصلی تشکیل شده است:

• بدنه (Case): معمولاً از فولاد ضدزنگ یا آلومینیوم ساخته می‌شود.

• صفحه مدرج (Dial): نمایشگر مقدار فشار.

• عقربه (Pointer): نشان‌دهنده مقدار لحظه‌ای فشار.

• المان اندازه‌گیری: بوردون تیوب، دیافراگم یا کپسول.

• اتصال (Connection): برای نصب گیج روی خط لوله یا مخزن.

نحوه عملکرد گیج فشار

در گیج‌های بوردونی، فشار سیال وارد لوله‌ای منحنی‌شکل می‌شود. این لوله با افزایش فشار تمایل به صاف شدن دارد، حرکت آن از طریق مکانیزم چرخ‌دنده به عقربه منتقل می‌شود و فشار روی صفحه نمایش داده می‌شود. در گیج‌های دیجیتال، حسگر فشار (سنسور) به‌صورت الکترونیکی تغییرات فشار را به سیگنال دیجیتال تبدیل می‌کند.

نکات انتخاب گیج فشار مناسب

در زمان انتخاب گیج فشار باید عوامل زیر در نظر گرفته شود:

1. محدوده اندازه‌گیری فشار (Range)

2. نوع سیال (خورنده، گاز، مایع)

3. دقت مورد نیاز

4. اندازه صفحه (۴۰، ۶۳، ۱۰۰، ۱۶۰ میلی‌متر و...)

5. نوع اتصال (محوری، شعاعی، پیچی یا فلنجی)

6. جنس بدنه و المان

7. نوع نصب (افقی، عمودی یا پنلی)

گیج فشار روغنی (Oil Filled Pressure Gauge)

در این نوع گیج‌ها، فضای داخل بدنه با روغن سیلیکون یا گلیسیرین پر شده است تا از لرزش عقربه جلوگیری کند و عمر قطعه افزایش یابد. این نوع برای محیط‌های دارای لرزش زیاد یا شوک مکانیکی بسیار مناسب است.

گیج فشار خشک (Dry Pressure Gauge)

مدلی ساده‌تر و اقتصادی‌تر است که فاقد روغن می‌باشد. برای محیط‌های معمولی و سیستم‌های کم‌ارتعاش استفاده می‌شود.

تفاوت گیج فشار خشک و روغنی

کالیبراسیون گیج فشار

کالیبراسیون فرآیند تنظیم و بررسی دقت گیج فشار در مقایسه با یک مرجع استاندارد است. این کار معمولاً در آزمایشگاه‌های معتبر یا توسط تجهیزات مخصوص مانند کالیبراتور فشار انجام می‌شود.

برندهای معتبر گیج فشار در بازار

از برندهای معتبر و شناخته‌شده در زمینه گیج فشار می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
WIKA، Ashcroft، Dwyer، SMC، Keller، Baumer، Kobold، و Testo.

خرید و سرویس گیج فشار

• بازدید دوره‌ای و بررسی عقربه در حالت بدون فشار

• تمیز کردن صفحه و بدنه

• کنترل نشتی در محل اتصال

• تعویض فوری در صورت آسیب یا عملکرد نادرست